FTSO'dan domates ihracatı kısıtlamasına tepki

Fethiye Ticaret ve Sanayi Odası (FTSO), Tarım ve Orman Bakanlığı’nın, fiyat artışları ve depremi gerekçe göstererek domates ihracatına 14 Nisan 2023 tarihine kadar kısıtlama getirmesine tepki gösterdi. Kararın acilen yeniden gözden geçirilmesi çağrısında bulunan FTSO Yönetim Kurulu Başkanı Osman Çıralı, “Kısıtlama kararı, üreticimizi de tarım sektöründe faaliyet gösteren işletmeleri de ihracatçımızı da mağdur edecektir. İhracat taleplerine dönük üretilen ve şu an tırlarda kalan tonlarca domatesin kısa süre içinde iç pazarda tüketilmesi mümkün olmadığından tonlarca domatesin çöpe gitmesine neden olacak bu kararın acilen gözden geçirilmesi gerekmektedir.” dedi.

Fethiye Karaçulha Toptancı Meyve ve Sebze Hali’nde üretici ve ihracatçı Oda üyeleriyle birlikte ortak açıklama yapan FTSO Yönetim Kurulu Başkanı Osman Çıralı, ülke ekonomisini de olumsuz etkileyecek ve dış ülkeler nezdinde olumsuz algıya neden olacak kısıtlama kararının gerekli tedbirler alınmadan verildiğine vurgu yaparak şunları söyledi:

“Bölgemiz, Fethiye ve Seydikemer Türkiye’nin domates üretiminin başkentidir. Bölgemizde yıllık ortalama 500 bin ton domates üretimi gerçekleştirilmekte ve bu üretimin yaklaşık %50’si ihraç edilmektedir. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın, fiyat artışları ve depremi gerekçe göstererek domates ihracatına 14 Nisan 2023 tarihine kadar kısıtlama getiren kararı, bölgemizdeki üreticimizi de ihracatçımızı da mağdur etmiştir. Sektörün görüşü alınmadan ve mağduriyete neden olan kısıtlama kararı acilen gözden geçirilmesi gerekiyor.

20 bin tonluk domates atıl kaldı

Bu kısıtlama, 30 bin dönümlük üretim alanı ile yıllık yaklaşık 250 bin tonluk ihracatın gerçekleştiği Fethiye ve Seydikemer’de üreticilerimizi ve ihracatçımızı olumsuz etkiledi. Yaklaşık bir 1,5 aylık bir dönemi kapsayan kısıtlama; bölgemizde yurtdışı anlaşmaları aylar öncesinden imzalanmış olan ve ihracata yönelik üretilen yaklaşık 1000 tırı dolduracak 20 bin tonluk domates üretiminin atıl kalmasına neden oldu.

Elbette üreticiden tüketiciye fiyatların makul oranların üzerine çıkmasına bizler de karşıyız. Ancak hava sıcaklıkları mevsimsel olarak yükseldiği için domates üretimi artmış ve satış fiyatlarında düşüş başlamıştır. Dolayısıyla fiyatlar düşüş eğilimine geçmişken bu uygulama gıda arz güvenliği ve fiyat istikrarına düşünülen katkıyı sağlamayacaktır.

Kaldı ki ihracat taleplerinin karşılanması için üretilen ve karar nedeniyle şu an tırlarda kalan tonlarca domatesin kısa süre içinde iç pazarda tüketilmesi de mümkün değildir.

Birden fazla sektör mağdur olacak

Öte yandan domates ihracatına yönelik kısıtlama kararından afet bölgesindeki domates üreticileri ile tek ekim yapan üreticilerin de olumsuz etkileneceği dikkate alınmalıdır. Söz konusu uygulamanın sonuçlarının, domates üretimini ve tarımsal ihracatı derinden etkileyeceği, dış ülkeler nezdinde olumsuz algıya neden olacağı da unutulmamalıdır.

Üreticilerimizin öngörmediği ve önceden bilgi verilmeden ya da kademeli azalma gibi tedbirler alınmadan verilen bu kısıtlama kararı; tarım sektöründe faaliyet gösteren işletmeleri, üreticiyi ve elbette tüm sektör çalışanlarını mağduriyetine neden olacaktır.

Üretim ve ihracat dengesi dikkate alınmadan alınan bu karar nedeniyle tonlarca domates israf olacaktır.  Milli servetimiz olan ve bölgemizin en önemli ihracat kalemi olan çabuk bozulan domatesin çöpe gitmesine neden olacak bu kararın sonuçları iyi değerlendirilmelidir. Ülke ekonomisini de olumsuz etkileyecek kısıtlama kararı, gıda arz güvenliği ve fiyat istikrarının sağlanması amacıyla alınacaksa da gerekli tedbirler alınarak üreticimizi de ihracatçımızı da mağdur etmeyecek şekilde uygulanmalıdır.”

İhracat için paketlenen domatesler komisyoncunun elinde kaldı

Ortak açıklamada konuşan FTSO Meclis Başkan Yardımcısı Bayram Viran da genelgenin üreticiler başta olmak üzere elinde ihracata hazır domatesi bulunan komisyoncular için büyük sorunlar doğurduğunu belirtti. Viran, “2 Mart akşamı saat 21.00 sıralarında domatese ilişkin genelge yayınlandı. Deposunda paketlenmeye hazır ya da paketlenmiş domatesi olan komisyoncularımız bu durumdan çok olumsuz etkilendi. Bu kararın acilen gözden geçirilmesini istiyoruz. Her komisyoncumuzun depolarında 40’ar 50’şer ton domatesi bulunuyor. Bu karar üreticilerimizi de çok olumsuz etkileyecektir.” dedi.

FTSO Meclis Üyesi Halef Savukduran ise “Kararın çok ani alınması hem sebze halimizi hem de üreticilerimizi çok olumsuz etkiledi. Böyle ani bir karar, toplanmış, paketlenmiş, ihracata hazır ürünler dikkate alınarak verilmeliydi. Şuan hem çiftçimiz, hem komisyoncumuz hem de ihracatçımız mağdur durumdadır. Karar biran evvel gözden geçirilmelidir.” diye konuştu.

FTSO 2 Nolu Tarım, Hayvancılık, Su Ürünleri Ticareti ile Zirai İlaç Komitesi Başkanı, Ziraat Mühendisi Burak Boz da kararın zamanlamasının yanlış olduğuna dikkat çekerek, “Çiftçilerimizin üretim maliyetlerinin 3-4 katına çıktığı bir dönemde domates fiyatlarına böyle ani bir kısıtlamanın gelmesi fiyatların tepe taklak olmasına neden olacaktır. Üreticilerimiz çok zor bir süreçten geçecek. Kararın biran önce gözden geçirilmesi ve gerekli düzeltmenin yapılmasını bekliyoruz.” şeklinde konuştu.

Kararın üreticiler başta olmak üzere tüm sektöre büyük darbe indireceğini vurgulayan Komisyoncu Nida Akyüz şu değerlendirmede bulundu: “Gelip geçici bir karar ancak yaptığımız işin ne kadar büyük sıkıntılara gebe olduğunu gösteriyor. Şu an üreticimiz komisyoncumuz ve çiftçimiz için büyük bir zarar kapıda. Domatesin fiyatı zaten düşüş eğilimindeydi. Bu karar ihracatçılarımızın taahhütlerini yerine getirme noktasında da büyük sıkıntılar oluşturacaktır.”